Station als visitekaartje van gezond Groningen (2024)

De noordzijde van het Groninger hoofdstation zou het visitekaartje van de stad moeten worden als de meest leefbare kennisstad van Nederland. Groninger kennisinstellingen kunnen er een bijdrage aan leveren.

De entree van Groningen, het hoofdstation, gaat op de schop. Het busstation verhuist naar de zuidzijde, er komen een voetgangerspassage, een fietstunnel en extra treinsporen. Voor de zuidzijde liggen de plannen klaar, het ontwerp van de noordzijde moet nog beginnen. Een uitgelezen kans om met dit gebied de toon te zetten voor een gezond, groen en gelukkig Groningen! Want hoe richt je een gebied in dat bijdraagt aan gezondheid? Welke omgeving maakt gelukkig? Laten we de kennis en kunde in onze City of Talent bundelen om deze vragen te beantwoorden, en samen een stationsgebied ontwerpen voor gezonde, gelukkige Groningers.

Betere verbinding

De doelen voor het stationsgebied zijn helder: de verbinding tussen station en Stad moet beter en het stationsgebied moet behalve een plek voor aankomst en vertrek, een plek worden waar mensen graag verblijven. In het ontwerpproces is het de bedoeling dat gemeente, ontwerpers, inwoners en reizigers allen vanuit hun eigen perspectief bijdragen aan het eindresultaat.

Als hoofdentree van de stad zou het nieuwe stationsgebied de koers van de stad moeten uitdragen. Het nieuwe college van B en W zet, zoals vastgelegd in het coalitieakkoord, in op een ‘gezond, groen, en gelukkig Groningen’, waarin de mens centraal staat en de openbare ruimte toegankelijk en aantrekkelijk is voor iedereen. Met hun speerpunt healthy ageing kunnen de RUG, Hanzehogeschool en het UMCG aan dit doel bijdragen. In het ontwerpproces voor het stationsgebied kunnen zij meedenken vanuit hun kennis over de invloed van de fysieke omgeving op gezondheid en geluk, maar ook over methodes voor samenwerking met reizigers en inwoners. Hoe voorkomen we bijvoorbeeld met nieuwe vormen van burgerinbreng dat het stationsgebied mikpunt wordt van publieke kritiek, zoals het stadsbalkon?

Samenwerking

Het verbinden van kennis en praktijk in de stad werkt. Zo werken de Hanzehogeschool en de Gemeente Groningen samen rond het beweegvriendelijk inrichten van wijken en wordt de wijk Paddepoel in samenwerking met wetenschappers van RUG en UMCG gezonder ingericht. In Selwerd onderzoekt de gemeente samen met onder anderen RUG-wetenschappers of het wijkverbeteringsprogramma daadwerkelijk bijdraagt aan gezondheid en welbevinden. Met dit soort samenwerkingen tussen onderzoek en praktijk komen we steeds beter te weten wat écht werkt.

Het planten van een paar extra bomen blijkt namelijk niet genoeg. Een extra speeltuin in de wijk betekent niet automatisch dat kinderen vaker buiten zullen spelen. Ook de zogenaamde urban gyms, de buitenfitnessparkjes, hebben op zichzelf maar weinig effect. Om Groningen echt gezonder en gelukkiger te maken moeten we kijken naar de verschillende contexten van gezondheid en geluk. Voor echte verbetering moeten we gezondheid en geluk zien in relatie tot de fysieke en sociale omgeving, waarin allerlei factoren die op het eerste oog niet direct verbonden lijken aan gezondheid, toch van invloed zijn op het welbevinden.

Integrale blik

Vanuit de Aletta Jacobs School of Public Health (AJSPH) kunnen we bijdragen aan deze integrale blik. Samen met partners als gemeenten, provincie, zorgverzekeraars en GGD’en vertaalt het netwerk van de AJSPH kennis over gezondheid naar concrete verbeteringen in de praktijk. Het netwerk is een samenwerking tussen de RUG, Hanzehogeschool en het UMCG, die zich richt op meer gezonde jaren. Alle wetenschappelijke disciplines van Groningen zijn vertegenwoordigd. Zo kunnen we bijdragen aan zo effectief mogelijk beleid voor een gezond en gelukkig Groningen.

Boerenmarkt

We weten namelijk al van alles over wat belangrijk kan zijn voor het stationsgebied. Zo is het belangrijk dat het toegankelijk en bruikbaar groen bevat, een winkelaanbod heeft dat interessant is voor reizigers en bewoners, en uiteraard schoon en veilig is. Het gebied moet voorbereid zijn op klimaatverandering en – uiteraard – bij alle weersomstandigheden uitstekend functioneren als station. De noordzijde is bij uitstek geschikt om verbinding te maken met actuele activiteiten in het Groninger Museum of de Oosterpoort met bijvoorbeeld interactieve schermen, en voor profilering van Groningen als healthy ageing stad. Een farmers’ market met lokale producten brengt het Groninger land dichtbij.

Leefkwaliteit

Het stationsgebied kan zo een uitnodiging tot spelen worden die verder reikt dan de welbekende ‘pianotrap’ in Stockholm. Het gaat om place making, waarbij het stationsgebied voor Stadjers een bestemming zonder reis kan zijn en voor reizigers een gebied waar de typische leefkwaliteit van Groningen direct tot uiting komt. Laten we gezamenlijk het stationsgebied zo ontwerpen dat het daadwerkelijk bijdraagt aan een gezond, groen en gelukkig Groningen. Station Groningen als visitekaartje voor de meest leefbare kennisstad van Nederland: gemeente Groningen, we denken graag mee!

Dr. Nienke Schripsema, Aletta Jacobs School of Public Health; Dr. Roya Shokoohi, Kenniscentrum Noorderruimte, Hanzehogeschool; dr. Ward Rauws, Faculteit der Ruimtelijke Wetenschappen, RUG; dr. Mark Mobach, Kenniscentrum Noorderruimte, Hanzehogeschool en prof. dr. Cor Wagenaar, Kenniscentrum Architectuur, Stedenbouw en Gezondheid, RUG